Gezondheid in Bhutan

Riksja Bhutan heeft zich zoveel mogelijk ingespannen om de accuraatheid van onderstaande gegevens over gezondheid te waarborgen. De tekst is onder meer nagelezen en gecorrigeerd door het LUMC in Leiden. Wij raden aan altijd ook zelf in contact te treden met een medische instantie met verstand van tropenzaken om de laatste stand van zaken te vernemen.

Bhutan is een schoon land; vooral in vergelijking met andere Aziatische landen loop je minder kans om ziek te worden dan elders. Om maar een voorbeeld te geven, roken is in Bhutan verboden en ook plastic zakjes zijn verboden ter bescherming van de natuur. Toch loop je meer risico in Bhutan dan thuis. Er zijn meer bacteriën aanwezig want Bhutan heeft, zeker in het zuiden, een tropisch klimaat. Een tropisch klimaat vormt met zijn vochtige warmte een goede voedingsbodem voor ziekteverwekkers.

Als je medicijnen gebruikt, neem dan een bijsluiter mee, zodat er geen twijfel over kan bestaan dat je geen drugsgebruiker bent en zorg een extra voorraadje mee te nemen zodat je je niet gek hoeft te zoeken in Bhutanese apotheken mocht je iets kwijtraken. Neem een Engelse brief van je arts mee over dit medicijngebruik. Heb je een bril of draag je lenzen, neem dan de opticienbeschrijving mee of een extra bril of extra paar lenzen. Zeker voor als je een trekking gaat maken, is het handig om wat extra’s mee te nemen.

Zorg dat je voor vertrek contact opneemt met een medische instantie die verstand van zaken heeft, zoals een ziekenhuis of in grote steden de GGD. Zelf hebben we goede ervaringen met Thuisvaccinatie.nl. Deskundige artsen komen thuis of op kantoor langs wanneer het jou uitkomt, dus ook ’s avonds en in het weekend, om advies te geven en direct in te enten. De rekening wordt rechtstreeks naar je zorgverzekering gestuurd, wel zo handig. Vaak worden het consult en/of de vaccinaties zelf ook nog eens vergoed.
Een last minute reis naar Bhutan hoeft voor een gezond persoon geen probleem te zijn; je zou desnoods op Schiphol nog naar de Travel Clinic van KLM Health Services of Airport Medical Services kunnen gaan. Neem sowieso altijd je vaccinatieboekje mee als je dat hebt.
Natuurlijk heeft het de voorkeur je vaccinaties ruim van te voren te regelen. Wat daarbij van belang is, is dat de instelling waartoe je je wendt (bijvoorbeeld GGD, huisarts of ziekenhuis), aangesloten is bij het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR). Deze organisatie zorgt dat de aangesloten instellingen up-to-date zijn op het gebied van vaccinaties en ziektepreventie voor de tropen. We noemen drie instanties die dichtbij het vuur zitten (bepalen het beleid van het LCR): Het LUMC in Leiden, tel. 071-5263636, (informatie en afspraken voor de vaccinatiepoli ’s morgens van 09.30-11.30 uur), Travel Clinic te Rotterdam, (bandje met info: 0900-5034090), in Amsterdam het AMC (bandje met info allerlei landen € 0,50 per minuut, tel. 0900-9584). Verder kun je bij Inside Travel News (030-6912752) een gratis informatiepakketje aanvragen. De prijzen voor vaccinaties kunnen uiteenlopen; het kan de moeite waard zijn een beetje te shoppen.

Websites:
www.lcr.nl
www.tropenzorg.nl
Hieronder volgt wat summiere informatie over voor de hand liggende ziekten gericht op de reiziger die gezond is, niet zwanger is en niet langer dan 1 maand in Bhutan zal blijven. Zorg zelf up to date informatie te krijgen voor je eigen situatie.

Malaria
Malaria komt nog wel voor in Bhutan, met name in het zuiden, het grensgebied met India. In de hoger gelegen gebieden waar de meeste trekkings en tours plaatsvinden komt malaria nauwelijks meer voor. Malaria vormt in Bhutan dan ook geen groot probleem, maar de weinige malariaparasieten dié er nog zijn, zijn resistent tegen de gangbare malariaprofylaxen (preventieve anti-malariamiddelen). Het is dus wel belangrijk om risicobeperkende maatregelen te treffen zonder malariaprofylaxe te slikken. Maatregelen zijn: ’s avonds de armen, benen en voeten bedekken, een muggenmiddel opsmeren waar DEET in zit en een klamboe gebruiken. De klamboe kun je eventueel impregneren met een muskietendodend middel. Mocht je ondanks de nodige voorzorgsmaatregelen toch ineens koorts krijgen die langer dan twee dagen aanhoudt, dan moet een arts worden geraadpleegd om Malaria uit te sluiten. Dit geldt tot twee maanden na terugkeer in Nederland.

Vaccinaties
Vaccinaties tegen DTP (difterie, tetanus en polio, ca. 10 jaar geldig) en Hepatitis A worden aangeraden. DTP hebben de meeste mensen in hun jeugd al gehad. Na een herhaalprik kun je er dan weer een poosje tegen. De reguliere injectie met Hepatitis A-antistoffen heeft een beperkte werkingsduur, dus het is zaak deze kort voor vertrek te plannen. Als je frequent of voor langere tijd naar landen gaat waar Hepatitis A  voorkomt dan is het te overwegen om injecties voor langere termijn te nemen, zoals Havrix. Houd er wel rekening mee dat dit dure vaccins zijn en dat je na 6 maanden een herhaalprik nodig hebt.
Buiktyfus inenting wordt aangeraden als je langer dan 2 weken naar Bhutan gaat. Vaccinatie tegen gele koorts wordt alleen aangeraden wanneer je in een infectiegebied van gele koorts bent geweest voordat je naar Bhutan gaat.

Dengue en Japanse B-encephalitis
Dit zijn beide ziekten die overgedragen worden door muggen en waar je dus dezelfde voorzorgsmaatregelen als voor malaria kunt treffen. Voor Dengue is geen vaccin maar voor Japanse B-encephalitis wel, die wordt aangeraden als je langer dan 6 maanden naar Azië gaat.
De Dengue muggen steken vooral overdag en bij kunstlicht.Voor meer informatie over deze ziekten en de stand van zaken van eventuele epidemieën kun je het best op de bovengenoemde LCR-website kijken of een medisch instituut raadplegen

Rabiës
Rabiës of hondsdolheid is veelvoorkomende virusziekte in Bhutan. De ziekte kan overgebracht worden door de beet van een hond, kat, aap of een ander met rabiës besmet zoogdier. Naast een beet, kan ook speeksel van een hond (bijvoorbeeld door likken) rabiës overbrengen. Indien er wondjes op de huid zijn of via de slijmvliezen kan er besmetting optreden. Overleg eventuele vaccinatie een vaccinatiemedewerker of vaccinatie voor u zinvol is.

Naast het in acht nemen van de op jouw situatie afgestemde vaccinaties en ervoor zorgen zo gezond mogelijk te zijn voordat je weggaat, is het natuurlijk ter plekke belangrijk om te voorkomen dat je ziek wordt. Wees ter plekke zeer alert: als je twijfelt over wat je hebt, raadpleeg ter plekke een arts.

Jet lag
“Jet Lag” is een ontregeling van je “biologisch klok”, o.a. het ritme van slapen en wakker zijn, dat veroorzaakt wordt door het vliegen over meer dan drie tijdszones.

Tips ter beperking van de jet lag:
Het is aan te raden om in het vliegtuig weinig koffie en alcohol te drinken en na aankomst de eerste twee à drie dagen niet te veel van jezelf te vergen. Verder is het handig je zo snel mogelijk je aan te passen aan het nieuwe slaapritme; wat wij meestal doen is na aankomst een uurtje te slapen maar daarna wakker te blijven tot (kinder-)bedtijd.

Diarree
Verandering van ritme, klimaat en voedsel (vooral pittig eten) kunnen je darmen op hol doen slaan. Zo lang dit alleen gaat om dunne ontlasting zonder bijverschijnselen kun je het beste gewoon rustig aan doen en zorgen genoeg drinken binnen te krijgen. Je kunt eventueel wat ORS (Oral Rehydration Salts) innemen in water opgelost om te zorgen dat je niet uitdroogt, dit is extra belangrijk voor kinderen en oudere vakantiegangers. Als je echt moet reizen kun je nog loperamide innemen (niet geschikt voor kinderen onder de 2 jaar oud). Dit spul legt de peristaltiek (knijpwerking) van de darmen lam zodat het lijkt alsof de diarree over is. Gebruik dit alleen als je niet vaak naar de wc kunt, zoals wanneer je moet reizen. Mocht de diarree langer dan twee dagen aanhouden, of er zijn bijverschijnselen als koorts, bloed in de ontlasting of andere zaken, neem dan contact op met een arts.

Om diarree te voorkomen
Drink alleen water en dranken uit een afgesloten/gesealde fles of uit blik of dranken die gekookt zijn zoals thee of koffie. IJs (van water) is het best te vertrouwen wanneer het ronde bolletjes zijn met gaten erin. Fruitsap is alleen veilig als er geen water is toegevoegd. Voedsel, vooral vlees en vis, moet goed gekookt, gestoofd of doorbakken zijn. Restaurants waarbij je goed kan zien hoe schoon het is, zijn aan te raden. Wat betreft eetstalletjes is het verstandig later op de dag geen vlees meer te eten, dat vlees heeft soms al de hele dag ongekoeld gelegen. Een probaat huismiddel ter voorkoming van uitdroging bij diarree is het drinken van cola en bouillon (niet perse tegelijkertijd).

Bilharzia
Voorkom een infectie overgebracht door kleine wormpjes door niet in stilstaand water te zwemmen.

Nog wat meer (semi-)medische tips

Huidverzorging
Neem wondjes in de tropen serieus: houd ze in de gaten en doe er iets desinfecterends op en eventueel voor overdag een pleister. Krab muggenbulten niet open.

Zorg altijd een hoge factor zonnebrandcrème op te smeren op de blootstaande huid, ook in het regenseizoen. De zon is superkrachtig in de bergen, ook als er bewolking is. Hiervoor geldt hoe hoger je gaat, des te krachtiger is de zon.

Draag geen felgekleurde of zwarte kleding en geen sterke parfum, deo of aftershave om stekende insecten op afstand te houden (zorg dat je niet te veel op een bloem lijkt). Je kunt eventueel jezelf na het ochtendtoilet inpoederen ter voorkoming van broeien (prickly heat).

Was of desinfecteer je handen na toiletbezoek en bijt liever geen nagels.

Met name in de droge tijd bestaat er een kleine kans in de bossen een teek op te lopen (in Europese bossen is de kans hierop groter). Check ’s ochtends en ’s avonds je lichaam op deze beestjes, vooral in de knieholten en de liezen. Mocht je er een vinden trek het dier er niet met wat alcohol uit maar gebruik het liefst een tekentang (bij apotheken in Nederland te koop), of ga er ter plekke mee naar een arts.

Zonnesteek
Voorkom een zonnesteek door een hoofddeksel en eventueel een zonnebril te dragen. Zorg altijd een fles water bij je te hebben, zeker als je de natuur in gaat en niet snel aan drinkwater kunt komen. Vermoed je een zonnesteek (word je licht in het hoofd of krijg je hoofdpijn): drink wat, ga lekker in de schaduw zitten en blijf daar als het mogelijk is.

BELANGRIJK!

Als je na terugkomst (en dat kan eventueel maanden later zijn) koorts, darmklachten, of wat dan ook, krijgt die je niet zo goed kunt thuisbrengen: neem contact op met je huisarts en vermeld hoe lang je waar in Bhutan bent geweest en wat je er gedaan hebt. Als je veel contact hebt gehad met de plaatselijke bevolking is het verstandig een Mantoux te laten zetten (test op tbc).